เมื่อมนุษย์อยู่ร่วมกันเป็นสังคมมีการติดต่อสื่อสารและทำกิจกรรมต่างๆด้วยกัน
มนุษย์จะรับรู้เรื่องราวและความหมาย รหัส หรือ สัญลักษณ์ต่างๆโดยรวมเรียกว่าภาษา
การสื่อสารของมนุษย์มีองค์ประกอบดังนี้
1.ผู้ส่งสาร(ผู้พูดหรือผู้เขียน) 2.สื่อหรือช่องทาง
รวมทั้งการติดต่อ
3.สารซึ่งใช้เป็นเนื้อหาบอกข้อมูลต่างๆ 4.ผู้รับสาร(ผู้ฟัง/ผู้ดู/ผู้อ่าน)
5.สภาพแวดล้อม ได้แก่
กาลเทศะ โอกาส และบุคคล ซึ่งเป็นปัจจัยกำหนดให้สื่อสารเหมาะสมกับชีวิตและวัฒนธรรม
การฟังและการดู
การฟังเป็นการรับสารทางเสียง ส่วนการดูเป็นการรับสารทางภาพ
ความสำคัญของการฟังและการดู
คนเรามีหูไว้ฟังเสียงและเรื่องราวต่างๆอีกทั้งยังมีตาไว้ดู
สังเกต
และมองสิ่งต่างๆรอบตัวนำมาใช้สร้างสรรค์สังคมให้เจริญรุ่งเรื่องมานับพันๆปีจากคนสมัยก่อน
จุดมุ่งหมายของการฟังและการดู
ในยุคข้อมูลข่าวสารปัจจุบันมีเรื่องราว
ข้อมูลข่าวสารมากมาย นักเรียนจำเป็นต้องเลือกสรร
ฟังและดูสารที่มีคุณค่าและมีประโยชน์
หากไม่รู้จักคัดเลือกสารก็จะเสียเวลาไปโดยเปล่าประโยชน์
ฉะนั้นควรมีจุดมุ่งหมายของการฟังและการดู ดังนี้
1. ฟังและดูเพื่อรับสาระความรู้
เพิ่มพูนสติปัญญาและความคิดสร้างสรรค์
2.ฟังและดูเพื่อความบันเทิงผ่อนคลาย
การพัฒนาทักษะของการฟังและการดู
ธรรมชาติสร้างให้คนเราฟังและดูตั้งแต่กำเนิดฉะนั้นควรจะพัฒนาทักษะอยู่เสมอ
1.ตั้งใจฟังและดู
2.ตั้งคำถาม
3.จดบันทึก
การพัฒนาทักษะการฟังและการดูเหล่านี้จะช่วยให้การฟังและการดูเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
หลักการฟังเพื่อจับประเด็นและใจความสำคัญ
การฟังจับประเด็นและใจความสำคัญใช้เพื่อฟังสาระและความบันเทิงให้แน่ชัดขึ้นอย่างเช่นใคร
ทำอะไร ที่ไหน อย่างไร เมื่อไร แล้วสรุปเป็นประเด็น
หลักการฟังเพื่อวิเคราะห์ข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็น
นอกจากจะฟังเข้าใจและสามารถสรุปได้แล้ว
นักเรียนจะต้องใช้ความคิดอย่างมีวิจารณญาณว่าข้อมูลเรื่องราวที่ฟังส่วนใดสิ่งใดเป็นข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น
สิ่งใดเป็นความคิดเห็นส่วนตัว ซึ่งเราจะสามารถกลั่นกรองความคิด ความเชื่อถือ
ไม่ให้หลงไปเชื่อผู้อื่นได้ง่ายๆ
การฟังข้อคิดเห็น
ส่วนใหญ่จะอยู่ในโฆษณาซึ่งโน้มน้าวใจ เพราะใช้ความเกินจริง
มารยาทในการฟังและดู
การพัฒนาการฟังและการดูยังไม่ใช่สิ่งที่เพียงพอ
ควรเสริมสร้างนิสัยและมารยาทที่ดีในการฟังและดูด้วยซึ่งเป็นคุณสมบัติของผู้มีวัฒนธรรม
1.แสดงท่าทีสุภาพ
เหมาะสมแก่โอกาสและสถานที่ บุคคลโดยเฉพาะในโอกาสและสถานที่ที่เป็นทางการ พิธีการ
2.สนใจและตั้งใจในขณะที่ฟังและดู
3.ให้เกียรติผู้พูด
การพูด
มนุษย์สามารถเปล่งเสียงและรู้จักพัฒนาเสียงที่ไม่มีความหมายให้เข้าใจร่วมกัน
แต่ละคนตั้งแต่ทารกจะสามารถ"พูดได้ "ด้วยการเลียนเสียงของผู้อื่นจากนั้นก็พัฒนามาเป็น"พูดเป็น"เมื่อมีโอกาสฝึกฝนก็จะกลายเป็น"พูดดี"ความสำคัญของการพูด
ในการติดต่อสื่อสารและทำกิจกรรมร่วมกัน
จำเป็นต้องพูดปราศรัยบอกกล่าวเรื่องราวให้คนอื่นเข้าใจ ถ้าทุกคนพูดดี
สังคมก็จะเกิดความสันติสุข ถ้าทุกคนพูดไม่ดี สังคมก็จะเกิดความขัดแย้ง
การพัฒนาทักษะการพูด
1.การฝึกออกเสียง 2.ฝึกบุคลิกภาพในขณะที่พูด
3.ฝึกรูปแบบการพูดในสถานการณ์ต่างๆ
จุดมุ่งหมายในการพูด
1.พูดเพื่อแจ้งให้ทราบ
2.พูดเพื่อโน้มน้าวใจ
3.พูดเพื่อจรรโลงใจหรือให้ข้อคิดเตือนใจ 4.พูดเพื่อค้นหาคำตอบ
ประเภทของการพูด
1.การพูดเล่าเรื่องราว
เล่าเหตุการณ์ การเล่านิทาน 2.การพูดรายงาน
3.การพูดแสดงความคิดเห็น
และมีการพูดโต้วาทีด้วย
มารยาทในการพูด
1. พูดสุภาพ
2. พูดให้เกียรติผู้ฟัง
3.พูดสิ่งที่มีประโยชน์
การพูดเป็นทักษะอย่างหนึ่งในการติดต่อสื่อสาร
และมีพลังอำนาจที่จะนำไปใช้ให้บรรลุสิ่งต่างๆที่ต้องการ ปัจจุบันมีสื่อมากมาย เช่น
วิทยุ โทรทัศน์ ดังนั้นควรจะฝึกการพูดให้มีประสิทธิภาพ
เพื่อจะได้ใช้สื่อพวกนั้นอย่างถูกต้อง
การอ่าน
ปัจจุบันเป็นยุคของข้อมูลข่าวสาร
ซึ่งต้องใช้ทักษะการอ่านเพื่อรับสารให้มากขึ้นทั้งการอ่านสิ่งพิมพ์ที่เป็นรูปเล่ม
ข้อความต่างๆที่พิมพ์ลงในวัสดุหีบห่อต่างๆ
ความสำคัญของการอ่าน
นอกจากคนเราจะฟังเพื่อรับข้อมูลข่าวสารแล้วการ"อ่าน"ยังเป็นการรับรู้ข้อมูลข่าวสารอีกทางหนึ่งด้วยจะเห็นว่าชาติที่เจริญคือชาติที่มีคนรักการอ่าน
ส่วนประเทศที่ด้อยพัฒนา พบว่าคนในชาตินั้นอ่านหนังสือไม่ได้ ดังนั้นเราจึงควรพัฒนาการอ่านให้มากๆ
การพัฒนาทักษะการอ่าน
1.ใช้กระบวนการอ่าน
ต้องเข้าใจความหมายต่างๆในบทที่เราจะอ่าน
2.รู้จักสำรวจและเลือกอ่าน
รู้จักส่วนประกอบต่างๆของหนังสือ ตั้งแต่ปกหน้าจนถึงปกหลัง
3.ใช้พจนานุกรมและปทานานุกรม
เพื่อพัฒนาทักษะการอ่าน
4.ฝึกอ่านเพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
ประเภทของการอ่าน
1.อ่านในใจและการอ่านออกเสียง
2.อ่านเพื่อจับใจความและแสดงความคิดเห็น
3.การอ่านคำประพันธ์และท่องจำ
มารยาทในการอ่าน
คุณสมบัติของนักอ่านที่ดีคืออ่านเก่ง
อ่านเป็น มีมารยาทในการอ่าน
1.แสดงกิริยา
มารยาทในการอ่านได้เหมาะสม
2.ปฏิบัติตัวตามระเบียบการใช้ห้องสมุด
3.ไม่ขีดเขียน
พับหน้ากระดาษตัดฉีก
จะเห็นว่าทักษะการอ่านมีความสำคัญต่อชีวิต
ควรฝึกอ่าน
รู้จักลักษณะการอ่านและวิธีการอ่านลักษณะต่างๆช่วยให้การอ่านมีประสิทธิภาพ
การเขียน
การเขียนเป็นการถ่ายทอดเรื่องราวเป็นลายลักษณ์อักษร
ความสำคัญของการเขียน
การบอกกล่าวเรื่องราวต่างๆ
มีข้อจำกัดในการสื่อสารแต่ข้อความที่เป็นลายลักษณ์อักษร เครื่องหมาย หรือรหัสต่างๆ
จะทำให้สามารถรับรู้เรื่องราวได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
การพัฒนาทักษะการเขียน
การพัฒนาทักษะการเขียนมีดังนี้
1.สำรวจทัศนคติของตนว่าชอบเขียนหรือไม่
2.ใช้กระบวนการเขียน
ตั้งแต่ถ้อยคำ ประโยค โวหาร การเขียน นำมาเรียบเรียงเป็นเนื้อหาต่างๆ
3.สะสมความรู้และทักษะต่างๆจากการฟัง
ดู และการอ่าน
4.ศึกษาแนวการเขียนของนักเขียนต่างๆ
ประเภทของการเขียน
1.การเขียนเล่าเรื่องและแสดงความคิดเห็น
2.การเขียนจดหมายส่วนตัว
3.การเขียนย่อความหรือสรุปประเด็น
4.การเขียนรายงาน
5.การเขียนโครงงาน
มารยาทในการเขียน
1.การใช้ภาษาถ้อยคำ
2.ให้เกียรติและยอมรับเจ้าของข้อมูล
3.เลือกใช้สื่อที่ถูกต้องเหมาะสม
การเขียนเป็นการถ่ายทอดเรื่องราวที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งที่ปลูกฝังความรู้ให้กับเราโดยบันทึกลงบนวัสดุต่างๆตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
